Formalny początek tej zasłużonej, charytatywnej organizacji, sięga roku 1925, kiedy to została ona oficjalnie powołana do życia w Detroit (MI) na III Walnym Zjeździe Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. Jednakże jej autentyczne początki sięgają  roku 1922, kiedy to w Chicago (IL) z inicjatywy Agnieszki Wisły zawiązał się  Komitet Pomocy Weteranom. Agnieszka Wisła była jedną z 42 kobiet - ochotniczek ze Stanów Zjednoczonych, które jako pielęgniarki Polskiego Białego Krzyża w latach 1918-1921 opiekowały się rannymi żołnierzami w szpitalach wojskowych we Francji i w Polsce. Przypomnieć należy, że organizację Polski Biały Krzyż utworzyła i finansowała Helena Paderewska. Jej zasługi na tym polu po wielu latach zostały docenione m.in. przez wydanie przez Pocztę Polską w 2004 r. znaczka pocztowego z jej podobizną. Było to możliwe dzięki usilnym staraniom działaczy polonijnych z New Britain, CT, tego samego New Britain, które przodowało w akcji rekrutacyjnej do Armii Polskiej we Francji w latach 1917-1919.

Pielęgniarki-ochotniczki z Polskiego Białego Krzyża po zakończeniu służby w Polsce powróciły w 1922 roku do Ameryki i tu w największych polonijnych skupiskach zastały w ciężkim położeniu swoich kolegów z wojska, b. ochotników do "Armii Błękitnej". W najtrudniejszej sytuacji byli inwalidzi wojenni, chorzy, bezdomni i bezrobotni, którymi nie miał się kto zająć. Byłe pielęgniarki Polskiego Białego Krzyża natychmiast przystąpiły do działania, zakładając w różnych miastach społeczne kółka i komitety pomocy dla b. żołnierzy polskich. 

Pomysł zorganizowania podobnego komitetu przy Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej w Ameryce narodził się w początkach 1925 roku w Milwaukee (WI), gdzie przy miejscowej Placówce Nr. 3 SWAP, powołano do życia tzw. Korpus Pomocniczy, składający się z 39 mężczyzn i kobiet, którzy chcieli pomagać weteranom. Korpus Pomocniczy w Milwaukee, działający wg. swojego wewnętrznego regulaminu, stał się wzorem dla innych samodzielnie funkcjonujących różnych kółek i komitetów pomocy. W maju 1925 roku na III Walnym Zjeździe SWAP w Detroit, z inicjatywy Agnieszki Wisły z Chicago, zapadła decyzja aby  podobne Korpusy Pomocnicze tworzyć przy innych Placówkach SWAP. Ustalono też oficjalną nazwę nowej organizacji: "Korpus Pomocniczy Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce". W opracowanym "Regulaminie" znalazło się stwierdzenie, że "Nie może być miejsca w Korpusie Pomocniczym dla jednostek wyznających zasady komunistyczne".

Od samego początku wątpliwości budził sposób numeracji Placówek Korpusu Pomocniczego, ponieważ numer "1" otrzymała Placówka Korpusu Pomocniczego  w Milwaukee (WI),  bowiem tam narodziła się idea i nazwa tej pomocniczej organizacji.  Następne numery były przydzielane kolejno nowopowstającym Placówkom Korpusu Pomocniczego. Ich numeracja była odmienna od numerów Placówek SWAP, przy których one powstawały, np. przy Placówce 24 SWAP w Bridgeport (CT) zawiązała się Placówka nr 23 Korpusu Pomocniczego; przy Placówce 111 SWAP w New Britain (CT) istniała Placówka Nr 40 Korpusu Pomocniczego, a przy Placówce 119 SWAP w Hartford (CT) funkcjonowała  Placówka 62 Korpusu Pomocniczego. Ten system miał pewną swoją logikę, ale w praktyce powodował dużo zamieszania. 

W 1931 r. na Walnym Zjeździe SWAP w Pittsburghu, PA, Korpusy Pomocnicze uzyskały dużą autonomię od władz SWAP, np. odrębną gospodarkę finansową, co w praktyce powodowało wiele nieporozumień i konfliktów. Zdarzało się bowiem, że udzielenie pomocy finansowej dla inwalidów lub chorych weteranów, zależało od "humorów" prezeski danej placówki Korpusu Pomocniczego. Nic też dziwnego, że na następnym Walnym Zjeździe SWAP w Newarku (NJ) w 1934 r.  zniesiono tę daleko posuniętą autonomię Korpusów Pomocniczych. 

Po Walnym Zjeździe SWAP w New Britain (CT)  w 1946 r. wprowadzono jednolitą numerację Placówek SWAP i działających przy nich Korpusów Pomocniczych, np. od tej pory przy Placówce Nr 1 w Buffalo (NY) działał Korpus Pomocniczy o tej samej nuneracji. 

W 1946 roku Korpus Pomocniczy przy SWAP liczył 137 Placówek , które skupiały łącznie 4614 członkiń; weteranów w SWAP było wówczas 3904, czyli kobiet z Korpusu Pomocniczego było ponad 700 więcej. Można powiedzieć, że był to najlepszy okres dla weteranow w całych dziejach SWAP.

Pod względem członkostwa rekordowy był rok 1958, kiedy to Korpusy Pomocnicze skupiały 5079 członkiń;t weteranów w SWAP było wówczas łącznie  5092, czyli prawie tyle samo co  "korpusianek".

W 1992 r. wprowadzono oficjalną oficjalna nazwę: "Korpus Pomocniczy Pań przy Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej w Ameryce".

W pracach Korpusu Pomocniczego Pań na przestrzeni wielu lat, począwszy od 1925 r. , dominowała działalność charytatywna:

- opieka nad inwalidami wojennymi i chorymi weteranami, którzy byli samotni  i nie mieli ubezpieczeń socjalno-medycznych;
- odwiedzanie chorych weteranów i koleżanek "korpusianek" w szpitalach i domach opieki społecznej;
- organizowanie pomocy dla bezdomnych i bezrobotnych weteranów, zwłaszcza w okresie wielkiego kryzysu gospodarczego w Ameryce w latach 1929-1933-  tj. zakładanie i prowadzenie schronisk, zdobywanie żywności, wydawanie bezpłatnych posiłków, ubrań itp., poszukiwanie miejsc pracy;
- udział w pogrzebach i opieka nad grobami polskich weteranów;
- udział w "Dniach Bławatka', tj. publicznych zbiórkch pieniężne na Fundusz Inwalidzki im. I. J. Paderewskiego. Po raz pierwszy "Dzień Bławatka" urządzono w maju 1935 r. , czyli tradycja ta liczy już sobie 70 lat;
- udział w Wystawie Międzynarodowej Kobiet w Nowym Jorku, gdzie Korpus Pomocniczy wielokrotnie przygotowywał swoje stoisko;
- urządzanie różnych imprez rozrywkowych celem zdobycia funduszy na swoją działalność: wieczorki taneczne, festyny, loterie itp.;
- urządzanie różnych imprez dla dzieci i młodzieży;
- działalność edukacyjna w szkołach: prelekcje i spotkania ze studentami; 
- pomoc w urządzaniu akademii i wieczornic patriotycznych, prelekcji i odczytów; udział w wycieczkach patriotycznych do Włoch i Polski; 
- urządzanie spotkań świątecznych, takich jak: "Opłatek", "Święconka";
- pomoc weteranom w organizowaniu zebrań Placówki, zjazdów okręgowych  i walnych SWAP; przygotowywanie posiłków i sprzątanie.

Z tego  zestawienia widać, że zakres społecznych prac podejmowanych przez Korpus Pomocniczy Pań był i jest bardzo szeroki. Świadczy to, że ta pomocnicza organizacja zawsze była i nadal jest wielką podporą dla Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. Z tego wzglęgu Korpus Pomocniczy Pań przy SWAP zasługuje na powszechny szacunek i uznanie. 

Obowiązujące do dzisiaj umundurowanie Korpusu Pomocniczego Pań zostało zatwierdzone w 1937 r. na Walnym Zjeździe SWAP w Rochester (NY). Swoimi organizacyjnymi strojami "korpusianki" zawsze dodatnio wyróżniają się na defiladach i paradach, np. na Święcie Żołnierza w Amerykańskiej Czestochowie w Doylestown (PA). Jednakże największą furorę swoimi organizacyjnymi strojami zrobiły "korpusianki" w Polsce w 1992 roku na Światowym Zjeździe Kombatantów w Warszawie, o czym do dzisiaj z dumą wspominają. 
 
 

	Agnieszka Wisła
.

Sanitariuszki Polskiego Bialego Krzyza na kursie w Nowym Jorku, sierpien 1918.
 

Korpus Pomocniczy, dawniej.
 

Dzień Bławatka.
 

Defilada Korpusu Pomocniczego Pan na Swiecie Zolnierza w Amerykanskiej Czestochowie, Doylestown, PA. 2001 r.
 

Zarząd Główny 
Korpusu Pomocniczego Pań przy SWAP

119 East 15th Street
New York, NY 10003
tel. 212-473-0580; fax. 212-982-2755
email: info@pava-swap.org
 

Naczelna Prezeska - Helena Knapczyk 

I - wiceprezeska - Maria Stasiewicz

II - wiceprezeska - Janina Rożyńska
 

Okręgi Korpusu Pomocniczego Pań przy SWAP
 

Okręg, Nr	Adres
Okręg Nr 1,  Chicago, IL	7824 Stickney Ave. Bringeview, IL 60455
Okręg Nr 4, New Britain, CT	150 Fairlane Dr Wethersfield, CT 06109
Okręg Nr 6, Detroit, MI	54727 Marisa Ct. WY. Shelby Twp, MI 48316
Okręg Nr 8, Boston, MA	193 Grove Street, # 410 Braintree, MA 02184
Okręg Nr 9, Cleveland, OH	1151 Maple Dr. Parma, OH 44134 - 5720
Okręg Nr 10,  Philadelphia, PA	154 W. Ridge Rd. Linwood, PA 19061

 

Numery Placówek Korpusu Pomocniczego Pań przy SWAP

2. Chicago, IL

36. Clifton, NJ

37. So. Boston, NY

40. Hammond, IN

78. Detroit, MI

90. Chicago, IL

94. Milwaukee, WI

95. Wyandotte, MI

111. New Britain, CT

114. Toronto, ON

119. Hartford, CT

152. Garfield Hgts., OH

203. Cleveland, OH

Opracował: Teofil Lachowicz
 

Powrót do strony głównej