Miejsca zsyłek, niewolniczej pracy i straceń Polaków na terenach Związku Sowieckiego
 
W niedzielę 9 lutego 2025 roku w kościele św. Michała Archanioła w Bridgeport, Connecticut odbyła się uroczystość dla uczczenia 85. rocznicy pierwszej masowej deportacji Polaków na Sybir (10 lutego 1940). Było to wydarzenie zorganizowane już 
po raz 15. przez Helenę Knapczyk, naczelną prezeskę Korpusu Pomocniczego SWAP, 
która w dzieciństwie przeżyła koszmar wywózki z całą rodziną na Sybir i przez 1,5 
roku doświadczyła tam traumatycznych przeżyć.
 
Oprócz Heleny Knapczyk, obecni też byli inni Sybiracy: Teresa Plawska i Władysław Slanada. Ze względu na trudne warunki pogodowe nie dojechał ponad stuletni Fryderyk Dammont. 

Bohaterowie spotkania. Od lewej: Teresa Plawska, Helena Knapczyk, Władysław Slanda

Uroczystość zaszczycili swoją obecnością m. in. Krzysztof Szczerski - Ambasador, Stały Przedstawiciel RP przy Narodach Zjednoczonych w Nowym Jorku, płk Mateusz Jaworski - Z-ca Attaché Obrony przy Ambasadzie RP w Waszyngtonie, płk Krzysztof Steć - Starszy Doradca Wojskowy przy Stałym Przedstawicielstwie RP przy ONZ w NY, Mateusz Dębowicz - Wicekonsul RP w Nowym Jorku oraz Wielcy Marszałkowie Pady Pułaskiego w Nowym Jorku: Jadwiga Kopala (2021), Piotr Praszkowicz (2024) i Krzysztof Ziółkowski (2025).

Na czele licznej grupy ze Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce stał naczelny komendant – Tadeusz Antoniak. W jej skład wchodzili weterani z następujących placówek: Pl. 12 w Filadelfii, PA; Pl. 24 w Bridgeport, CT; Pl. 36 w Clifton, NJ; Pl. 111 w New Britain, CT; Pl. 119 w Hartford, CT i Pl. 123 w Nowym Jorku. Poczet sztandarowy w błękitnych mundurach, na czele z komendantem Okręgu IV SWAP Waldemarem Ogorzałkiem, wystawiła Placówka 119 w Hartford. Wraz z weteranami przybyły członkinie Korpusu Pomocniczego Pań z trzech placówek SWAP: Pl. 36 w Clifton, Pl. 111 w New Britain i Pl. 119 w Hartford. 

Grupa SWAP podczas uroczystej Mszy Świętej

Obecne były delegacje polonijnych organizacji m. in. Kongresu Polonii Amerykańskiej (Jan Kocur - prezes na stan Connecticut), Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku (prezes dr Iwona Korga),  Centrali Polskich Szkół Dokształcających (prezes Dorota Andraka) oraz wielu polonijnych szkół wraz z pocztami sztandarowymi.

Poczty sztandarowe szkół polonijnych
 
Uroczystą Mszę Świętą celebrowali proboszcz Parafii św. Michała Archanioła o. Norbert Siwiński i ks. ppor. rez. dr Dawid Surmiak, który wygłosił przejmującą homilię adresowaną do sybiraków i ich tragicznych przeżyć na nieludzkiej ziemi Związku Sowieckiego. Przytoczył m. in. fragment wypowiedzi Piotra Cywińskiego - dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau: 

"Uczymy historii. To nie jest to samo, co uczenie pamięci. Historia to znajomość faktów, pamięć to ich świadomość, właśnie tak potrzebna dziś. Pamięć jest kluczem dla dzisiejszego świata i projektowania przyszłego. A tymczasem nadal uczymy tylko historii, 
a nie pamięci. Kim jesteś bez pamięci? Nie masz historii. Nie masz doświadczenia ani punktów odniesień. Jeśli nie masz pamięci, to nawet nie wiesz, którą drogę wybrać. A jeśli naprawdę jej nie masz, to uwierz: Twoi wrogowie wymyślą Ci pamięć."
 
Po zakończeniu Mszy Świętej odbyła się okolicznościowa akademia, sprawnie prowadzona przez Anetę Matyszczyk. Po odśpiewaniu hymnów narodowych w wykonaniu Chóru Paderewski z New Britain, głos zabrała Helena Knapczyk, która przywitała wszystkich przybyłych i w serdecznych słowach podziękowała im za chęć uczczenia pamięci o naszych rodakach, którzy padli ofiarą sowieckiego terroru na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej.

Wystąpienie Heleny Knapczyk. Z lewej jej córka Dana Kelly-Knapczyk 

Rys historyczny tych wydarzeń przedstawił dr Teofil Lachowicz, archiwista SWAP. Okolicznościowe życzenia i wyrazu szacunku dla Sybiraków złożyli: Ambasador Krzysztof Szczerski,  płk Mateusz Jaworski, konsul Mateusz Dębowicz i komendant SWAP Tadeusz Antoniak.

 
Życzenia Sybirakom złożyli: Ambasador Krzysztof Szczerski, płk Mateusz Jaworski, konsul Mateusz Dębowicz i Tadeusz Antoniak.

Następnie odbyła się ceremonia udekorowania osób wyróżnionych przez Zarząd Główny SWAP za pracę na rzecz amerykańskiej Polonii. "Medal Ignacego Jana Paderewskiego" otrzymali:  Ambasador Krzysztof Szczerski, proboszcz o. Norbert Siwiński i Edyta Kulak (Prezes Zarządu Polskiej Szkoły w Bridgeport). Płk. Krzysztof Steć wyróżniony został "Medalem 100-lecia czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej".

Osoby wyróżnione przez SWAP. Z dyplomami od lewej: o. Norbert Siwiński, Edyta 
Kulak, Krzysztof Szczerski, płk Krzysztof Steć

W programie artystycznym wystąpili uczniowie polonijnych szkół z Bridgeport, CT; New Haven, CT; Derby, CT; New Britain, CT; Stamford, CT; Manville, NJ i Wallington, NJ oraz członkowie zespołów tanecznych  "Orlęta” i „Słowianie". Wiersz Cypriana Kamila Norwida pt. "Czy podam się o amnestię?" recytował znany muzyk, wokalista i kompozytor Stan Borys.

Stan Borys recytuje wiersz Cypriana Kamila Norwida pt. "Czy podam się o amnestię?"

Piękną oprawę muzyczną zapewnili: Chór Św. Faustyny w Bridgeport i Chór Polonia-Paderewski w New Britain. Wielkie słowa uznania należą się dla kadry pedagogicznej tych szkół, która wspaniale przygotowała uczniów do występu.
 
Ostatnim punktem oficjalnego programu było chóralne odśpiewanie "Roty" przez wszystkich zebranych.

Zbiorowa fotografia po zakończeniu uroczystości

Po akademii miał miejsce wspólny posiłek, gdzie był czas na bliższe poznanie i rozmowy, zwłaszcza z trójką Sybiraków. Sponsorem uroczystości był Okręg 2. SWAP w Nowym Jorku.
 
Wrażenia z rocznicowych obchodów w Bridgeport znalazły odzwierciedlenie w wpisach uczestników tej uroczystości na Facebooku. Kilka wpisów warto przytoczyć: 

"W 85.rocznicę zesłania Polaków na Syberię pamiętamy o tych, którzy w 1940 roku zostali deportowani przez władze sowieckie. Był to moment, który na zawsze zmienił życie tysięcy rodzin, rozdzielając bliskich i skazując ich na życie w ekstremalnych warunkach. Dziś składamy hołd ich bohaterstwu i pamięci, przekazując młodszym pokoleniom wiedzę o tych wydarzeniach, by nigdy nie zapomniano o losach naszych przodków. Pamiętamy o ofiarach tej tragedii, ich determinacji i walce o przetrwanie. Niech ich historia będzie przypomnie- niem o sile ludzkiego ducha. Dziękujemy Pani Helenko Helen Knapczyk za Pani siłę ducha, za wszystkie wspaniałe lekcje historii w polonijnych i amerykańskich szkolach". 

"Sybiracy to elita narodowa, bo to oni byli świadkami najwyższych ofiar, jakie poniósł nasz naród w XX wieku".

"Chyba nigdzie na świecie poza Polską nie jest tak uroczyście i patriotycznie obchodzona rocznica zsyłki setek tysięcy Polaków na Syberię. Przepiękna, edukacyjna i artystycznie bogata uroczystość. Podziękowanie dla wszystkich którzy przygotowali program artystyczny jak również przyjechali z daleka mimo śniegowych prognoz".

"85. rocznicę masowej deportacji Polaków na Syberię nie można było spędzić inaczej niż tylko pośród największych Świadków Historii na przepięknej uroczystości w Bridgeport w stanie Connecticut. Całym sercem z Wami, zwłaszcza niesamowitej, walecznej, niezłomnej i cudownej Sybiraczki oraz polonijnej działaczki Heleny Knapczyk, która tę rocznicową uroczystość zorganizowała po raz 15."

"To wyjątkowy czas, kiedy można jeszcze porozmawiać z tymi, którzy osobiście przeżyli okrucieństwa lat wojny. To już ostatnie chwile na spotkanie się z żywą, niezafałszowaną historią".

"Polecam odwiedzić stronę Parafia św. Michała Archanioła - Bridgeport, CT, gdzie można odsłuchać mszę św. oraz transmisję z akademii".
 

TL

Zdjęcia: Zygmunt Bielski, 

KLIKNIJ NA ZDJĘCIE, ABY UZYSKAĆ POWIĘKSZENIE
 

Powrót do archiwum wydarzeń